Αν μία περιοχή του σώματος των ανδρών μπορεί να προκαλέσει πανικό σε περίπτωση που εμφανιστεί κάτι μη φυσιολογικό, αυτή δεν είναι άλλη από τα γεννητικά όργανα. Μια – ευτυχώς ακίνδυνη – πάθηση που παρόλα αυτά προκαλεί έντονη ανησυχία στον ανδρικό πληθυσμό όταν κάνει την εμφάνισή της είναι τα θηλώματα πέους.
Τι είναι τα θηλώματα πέους;
Τα θηλώματα του πέους είναι δερματικές αλλοιώσεις που παρατηρούνται στο ανδρικό γεννητικό όργανο. Σε πολλές περιπτώσεις πρόκειται για απόλυτα καλοήθεις και φυσιολογικές αλλοιώσεις, ενώ σε άλλες σχετίζονται με λοιμώξεις, κυρίως από τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV). Ο όρος “θηλώματα” δεν αναφέρεται σε μία συγκεκριμένη πάθηση αλλά περιγράφει την παρουσία μικρών προεξοχών που μοιάζουν με μικρές βλατίδες, δηλαδή μικρούς, στρογγυλούς ή ελαφρώς επιμήκεις σχηματισμούς πάνω στο δέρμα ή τον βλεννογόνο του πέους.
Συχνά, οι βλατίδες αυτές είναι αποτέλεσμα της φυσιολογικής λειτουργίας των περιβαλανικών αδένων οι οποίοι βρίσκονται κατά μήκος της βάσης της βαλάνου και συμμετέχουν στην παραγωγή σμήγματος. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, οι αδένες αυτοί διογκώνονται κατά την εφηβεία ή την πρώιμη ενήλικη ζωή, δίνοντας την εικόνα των λεγόμενων μαργαριταροειδών βλατίδων του πέους (pearly penile papules), οι οποίες είναι απολύτως καλοήθεις, δεν σχετίζονται με καμία λοίμωξη και δεν μεταδίδονται με τη σεξουαλική επαφή. Παρ’ όλα αυτά, σε αρκετούς άνδρες προκαλούν ανησυχία είτε λόγω της εμφάνισής τους είτε λόγω της σύγχυσης με τα κονδυλώματα.
Είναι σημαντικό να γίνει διάκριση ανάμεσα στις καλοήθεις και τις λοιμώδεις αλλοιώσεις. Οι πιο συχνές μη παθολογικές μορφές είναι οι μαργαριταροειδείς βλατίδες (pearly penile papules), που στην ουσία αποτελούν φυσιολογική παραλλαγή του ανδρικού γεννητικού συστήματος και δεν συνδέονται με λοιμώξεις ή καρκίνο. Από την άλλη, τα κονδυλώματα που προκαλούνται από τον HPV είναι ιογενείς αλλοιώσεις και χρήζουν ειδικής διαχείρισης λόγω της δυνατότητας μετάδοσής τους και των πιθανών επιπλοκών τους.
Φυσιολογικοί ή καλοήθεις θηλώδεις σχηματισμοί
Οι μαργαριταροειδείς βλατίδες του πέους είναι μια συχνή, καλοήθης και απολύτως φυσιολογική παραλλαγή του ανδρικού γεννητικού δέρματος. Εμφανίζονται συνήθως κατά την εφηβεία ή την πρώιμη ενήλικη ζωή και παραμένουν σταθερές χωρίς να επεκτείνονται. Πρόκειται για μικρές, συμμετρικές προεξοχές που σχηματίζουν ένα δαχτυλίδι γύρω από τη βάση της βαλάνου (κορυφή του πέους). Το μέγεθός τους ποικίλλει, αλλά συνήθως δεν ξεπερνούν τα 1-3 χιλιοστά.
Οι αλλοιώσεις αυτές οφείλονται στη διέγερση των περιβαλανικών αδένων (αδένες Tyson), οι οποίοι φυσιολογικά υπάρχουν στην περιοχή. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η διόγκωση μπορεί να σχετίζεται με παλαιότερη φλεγμονή, μικροτραυματισμούς ή αυξημένη παραγωγή σμήγματος. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι δεν σχετίζονται με σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, δεν μεταδίδονται και δεν απαιτούν θεραπεία.
Θηλώματα πέους που οφείλονται σε λοίμωξη από τον ιό HPV (γεννητικά κονδυλώματα)
Ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) είναι ο συνηθέστερος υπεύθυνος παράγοντας για την εμφάνιση λοιμωδών θηλωμάτων στο πέος. Αποτελεί έναν από τους πιο διαδεδομένους σεξουαλικά μεταδιδόμενους ιούς παγκοσμίως, με ποσοστά που αγγίζουν έως και το 80% του ενεργού σεξουαλικά πληθυσμού. Ο ιός διαθέτει πάνω από 150 υποτύπους, οι οποίοι διακρίνονται σε χαμηλού και υψηλού κινδύνου.
Οι τύποι 6 και 11 του HPV ευθύνονται για τα πιο συχνά κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων, ενώ οι τύποι 16, 18, 31 και άλλοι σχετίζονται με την ανάπτυξη προκαρκινικών αλλοιώσεων και, σπανιότερα, με τον καρκίνο του πέους. Η μετάδοση του ιού γίνεται κυρίως μέσω άμεσης δερματικής επαφής κατά τη σεξουαλική πράξη, αλλά και μέσω χρήσης κοινών αντικειμένων ή επιφανειών με μολυσμένα σωματίδια.
Οι φορείς μπορεί να είναι ασυμπτωματικοί για μεγάλα χρονικά διαστήματα, με αποτέλεσμα να μεταδίδουν άθελά τους τον ιό. Η διάγνωση συχνά γίνεται καθυστερημένα, όταν ήδη έχουν εμφανιστεί ορατές βλάβες.
Κλινική εικόνα
Η κλινική εικόνα των θηλωμάτων ποικίλει ανάλογα με την αιτιολογία τους. Στην περίπτωση των μαργαριταροειδών βλατίδων, οι αλλοιώσεις είναι:
- Συμμετρικές
- Στο χρώμα του δέρματος ή ελαφρώς λευκωπές
- Μικρές και σταθερές σε μέγεθος
- Ανώδυνες, δεν προκαλούν δηλαδή καμία ενόχληση.
Αντίθετα, τα κονδυλώματα λόγω HPV έχουν τα εξής χαρακτηριστικά:
- Μονήρεις ή πολλαπλές, μη φυσιολογικές βλάβες
- Ανάγλυφες και διογκωμένες με εικόνα που συχνά θυμίζει “κουνουπίδι”
- Μπορεί να εξαπλώνονται στην πόσθη, στη βάλανο, στο σώμα του πέους, στην ουρήθρα ή στο όσχεο.
- Εμφανίζουν τάση πολλαπλασιασμού
Σε προχωρημένες περιπτώσεις μπορεί να δημιουργηθούν μεγάλοι σχηματισμοί που επηρεάζουν τη λειτουργικότητα και την αισθητική της περιοχής.
Συμπτώματα που προκαλούν τα θηλώματα πέους
Πολλά θηλώματα του πέους είναι ασυμπτωματικά, ειδικά όταν πρόκειται για καλοήθεις βλατίδες. Όμως, όταν σχετίζονται με HPV ή παρουσιάζουν φλεγμονή, μπορεί να προκαλέσουν:
- Ερυθρότητα, αίσθημα καύσου και φαγούρα
- Πόνο κατά την επαφή ή ακόμα και στην ηρεμία
- Μικρής έκτασης αιμορραγία από μικροτραυματισμούς
- Ευαισθησία ή δυσφορία στην επαφή με τα εσώρουχα
- Δυσουρία και πόνο στην ούρηση, εάν επεκτείνονται στην ουρήθρα.
Επιπλέον, σε πιο μακροχρόνιες, επίμονες περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστούν:
- Συμφύσεις μεταξύ της πόσθης και της βαλάνου
- Φίμωση, δηλαδή αδυναμία αποκάλυψης της βαλάνου
- Υπερπαραγωγή σμήγματος που οδηγεί σε χρόνιες φλεγμονές
- Πιθανή κακοήθης εξαλλαγή (σε στελέχη υψηλού κινδύνου HPV).
Πορεία των θηλωμάτων
Η πορεία των θηλωμάτων ποικίλλει σημαντικά ανάλογα με την αιτία και το είδος τους. Τα φυσιολογικά θηλώματα παραμένουν σταθερά χωρίς να εξελίσσονται ή να προκαλούν προβλήματα, ενώ συχνά με το πέρασμα του χρόνου υποχωρούν ή γίνονται λιγότερο εμφανή. Αντίθετα, τα κονδυλώματα μπορούν να πολλαπλασιαστούν, να επεκταθούν σε γειτονικούς ιστούς, να προκαλέσουν χρόνια φλεγμονή, φίμωση ή ακόμη και να αποτελέσουν το υπόστρωμα για την ανάπτυξη κακοήθειας, ειδικά αν εμπλέκονται ογκογόνοι τύποι HPV. Επίσης, συχνά σχετίζονται με αυξημένη ψυχολογική επιβάρυνση λόγω αισθητικής αλλοίωσης ή ανησυχίας για σεξουαλική μετάδοση.
Επιλογές θεραπείας για τα θηλώματα πέους
Η θεραπευτική προσέγγιση εξαρτάται από τη διάγνωση και τις ανάγκες του ασθενούς. Οι μαργαριταροειδείς βλατίδες συνήθως δεν χρειάζονται καμία θεραπεία, παρά μόνο ενημέρωση και καθησυχασμό του ασθενούς. Αν ωστόσο επιθυμεί την αφαίρεσή τους για αισθητικούς λόγους, μπορεί να πραγματοποιηθεί αφαίρεση με laser, με άριστα αποτελέσματα και χωρίς ουλές. Τα κονδυλώματα από HPV αντιμετωπίζονται είτε με τοπικές φαρμακευτικές αγωγές είτε με πιο επεμβατικές τεχνικές όπως η εξάχνωση με laser, η οποία θεωρείται και η μέθοδος εκλογής λόγω των άριστων αποτελεσμάτων που προσφέρει, της αναίμακτης φύσης της και της ταχείας επούλωσης.
Μέτρα πρόληψης
Η πρόληψη είναι εξαιρετικά σημαντική και περιλαμβάνει:
- Χρήση προφυλακτικού κατά τη σεξουαλική επαφή
- Εμβολιασμό κατά του HPV (ιδιαίτερα σε νέους άνδρες)
- Καλή υγιεινή της γεννητικής περιοχής
- Αποφυγή χρήσης κοινόχρηστων ειδών προσωπικής υγιεινής
- Τακτική εξέταση από ανδρολόγο – ουρολόγο.
Γενικά, τα θηλώματα πέους δεν είναι πάντα λόγος ανησυχίας, αλλά ούτε και αφορμή για αδιαφορία. Από τη μία πλευρά, οι μαργαριταροειδείς βλατίδες είναι μια φυσιολογική δερματική αλλοίωση που δεν επηρεάζει την υγεία ούτε τη σεξουαλική ζωή του άνδρα. Από την άλλη πλευρά, οι λοιμώδεις βλάβες που σχετίζονται με τον HPV, αν και συχνά δεν προκαλούν άμεσα σοβαρά συμπτώματα, μπορεί να έχουν σημαντικές επιπτώσεις, τόσο στην υγεία του ασθενούς όσο και στη μετάδοση σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων. Το κλειδί είναι η σωστή ενημέρωση, η έγκαιρη διάγνωση και η εξατομικευμένη θεραπεία. Ο Ανδρολόγος στην Αθήνα Δρ. Χρήστος Φλιάτουρας είναι σε θέση να αναγνωρίσει το πρόβλημα και να προτείνει την πιο αποτελεσματική και ασφαλή λύση που όχι μόνο αντιμετωπίζει την πάθηση αλλά βοηθά και στην αποκατάσταση της ποιότητας ζωής του ασθενούς.